Hoofdlijnen

Bij de najaarsrapportage wordt een inschatting gemaakt van het verwachte resultaat bij de jaarrekening 2022. Per programma wordt daarnaast kort de stand van zaken weergegeven. Hierbij ligt het zwaartepunt op de financiële afwijkingen en de korte toelichting op bestuurlijk relevante ontwikkelingen.

Er wordt gerapporteerd over de financiële afwijkingen in het lopende jaar ten opzichte van de Bestuursrapportage (Burap). De afwijkingen zijn berekend op basis van de realisatie tot en met september dit jaar, waarna een eindejaarvoorspelling voor 2022 is opgesteld.
De najaarsrapportage is in die zin een tussenstand in de uitvoering van de begroting. Dat betekent dat er richting het einde van het jaar altijd nog veranderingen kunnen optreden die tot en met september nog niet voorzien waren.
De besluitvorming door de raad over de voorgelegde begrotingswijzigingen streeft er naar dat wordt voldaan aan de eisen van begrotingsrechtmatigheid gedurende het jaar. Hieronder wordt het verwachte resultaat en de belangrijkste financiële afwijkingen toegelicht.

Verwacht rekeningresultaat 2022

In de raadsvergadering van 16 juni jl. is de begrotingswijziging voor het jaar 2022 bij de Burap vastgesteld. De begroting 2022 kreeg daarmee een voordelig saldo van € 11,5 mln. Hierna is er via de kaderbrief € 9,8 mln. toegevoegd aan de egalisatiereserve en € 0,1 mln. beschikbaar gesteld voor een extra wethouder. Het gecorrigeerde resultaat was toen € 1,6 mln.

Het saldo van de overige mutaties in de Narap bedraagt afgerond € 8,6 mln. voordelig. Hiermee komt het geprognosticeerde saldo aan het eind van het jaar uit op een voordeel van, afgerond € 10,2 mln. In de onderstaande tabel vindt u het cijfermatig overzicht hiervan. In de tekst bij de programma’s treft u de inhoudelijke toelichting aan.

 
Narap en coronamonitor
In de Narap zijn tevens de mutaties verwerkt uit de Corona-monitor. Onderstaande tabel geeft hiervan een uitsplitsing:

Voor een nadere toelichting verwijzen we naar de paragraaf corona.
Het positieve saldo van € 7,5 miljoen op de middelen ultimo 2021 wordt samen met de verwachte compensatie in 2022 ingezet in 2022. Per saldo verwachten wij over alle categorieën op basis van onze actuele informatie een positief resultaat van € 3,8 miljoen ultimo 2022. In deze inschatting is de toegezegde compensatie van het Rijk verwerkt zoals toegelicht in de coronamonitor. Daarnaast zijn er een aantal maatregelen die doorloopt in 2023 en is er nog een verwachte inkomstenderving voor toeristenbelasting en vermakelijkhedenretributie.

Belangrijkste financiële mutaties
Het voordelige resultaat is een optelling van diverse voor- en nadelen. Significante voordelen zijn er te melden op het gebied van uitkeringsverstrekking (BUIG), Gemeentefonds en de WMO. De grootste nadelen ontstaan op energie, leges en specialistische jeugdhulp. De mutaties worden verder toegelicht bij de programma's en in de bijlagen. De grootste mutaties  betreffen:

Ter toelichting op deze mutaties het volgende:

Ontwikkelingen bijstandsuitkeringen
We verwachten een voordeel van -€ 3,3 mln. op het budget dat we van het Rijk ontvangen voor uitkeringen, ondanks dat de bijdrage van Rijk naar beneden is bijgesteld. Dat heeft meerdere redenen. Door de grote werkgelegenheid is de instroom in de uitkeringen lager: mensen die kunnen werken vinden vaker een baan wanneer zij die nodig hebben. Tegelijkertijd zijn er inwoners met een uitkering uitgestroomd naar werk: de krappe arbeidsmarkt biedt ook kansen voor mensen die eerder aan de zijlijn stonden. De inzet die de gemeente al jaren pleegt op zowel een doelmatige- als rechtmatige aanpak werpt zijn vruchten af.

Septembercirculaire
Uit de septembercirculaire volgt een voordelig resultaat op de algemene uitkering septembercirculaire -€ 2,4 mln. Hierover wordt de gemeenteraad afzonderlijk geïnformeerd.

Meicirculaire
Via de RIB 2022/17119 is het voordelige resultaat op de algemene uitkering meicirculaire -€ 2,2 mln. toegelicht.

Wmo: volume en verzilvering
In 2022 is een voordeel op begeleiding ontstaan omdat de gemiddelde volumegroei lager is dan verwacht, ook het verzilveringspercentage is lager. Dit leidt tot een voordeel van -€ 1 mln. in 2022.Het voordeel is voor € 0,6 mln. doorgetrokken naar de begroting 2023 en verder. De toevoeging vanuit de meicirculaire 2022 voor additionele loon- en prijsbijstelling was al opgenomen in de begroting en kon daardoor vrijvallen (-€ 0,1 mln.).

Verlengde leertijd
Op onderwijsachterstandenbeleid en peuterplaatsen is een voordeel ontstaan door lagere vaststelling van verstrekte subsidies en een lager aantal kinderen dat gebruik maakt van de faciliteiten dan begroot (-€ 0,35 mln.). De lagere aantallen zijn enerzijds te verklaren door een afname van het aantal kinderen dat per jaar geboren wordt in de gemeente Zaanstad en anderzijds is terug te zien in de monitor dat het aantal kinderen met een VVE-indicatie ook lichtelijk daalt.
De activiteiten rondom verlengde leertijd zijn later gestart waardoor minder kosten zijn gemaakt (-€ 0,3 mln.).

OZB baten
Het voordeel wordt verklaard door Onroerende Zaak Belasting als gevolg van het opleggen van aanslagen over oude belastingjaren, hogere areaalwaarden en ingebruikname percelen (-€ 0,64 mln.).

Vrijval reservering facturen 2021
De reservering voor te ontvangen facturen uit 2021 wordt naar beneden bijgesteld, wat tot een voordeel in 2022 leidt van -€ 0,55 mln. De eindfacturen zijn namelijk uiteindelijk lager uitgevallen vanwege diverse redenen  (bijvoorbeeld voordelige afrekening Ouderenvervoer of te hoog opgenomen verplichting jeugdzorg).

Jeugd: besparende maatregelen
Door vertragingen en personeelstekorten zijn de besparende maatregelen langzamer op gang gekomen, dit leidt tot een voordeel in 2022 van -€ 0,48 mln. Hiernaast is € 0,45 mln. toegevoegd aan de bestemmingsreserve budgetoverhevelingen.

Bodem decentralisatie uitkering
In de meicirculaire 2022 heeft de gemeente een decentralisatie-uitkering ontvangen voor apparaatslasten die in onze begroting vanuit de reguliere formatie zijn gedekt en derhalve vrijvallen    (-€ 0,37 mln.).

Verevening begroting
Op grond van coalitieakkoord worden de begrotingsresultaten verevend met de positieve resultaten. Voor 2022 is € 9,8 mln. toegevoegd aan de reserve.

Energie
Om ondersteuning te kunnen bieden aan partners en inwoners in nood is € 1 mln. gereserveerd.
De bijgestelde energielasten voor het stadhuis leiden tot een nadeel van € 0,58 mln.

Leges kamergewijze verhuur en glazenwassers
De leges vergunningaanvragen voor kamergewijze verhuur blijven vanwege het afschrikwekkende effect achter bij de verwachting (€ 0,33 mln.). Vanwege een uitspraak van de Raad van State, waarbij de vergunningplicht voor activiteiten in een soortgelijke branche is betwist, worden de verwachtte leges voor Glazenwassers naar beneden bijgesteld (€ 0,12 mln.).

Specialistisch jeugdhulp
Het geprognosticeerd tekort van € 0,38 mln. wordt vooral veroorzaakt door de wijziging van het woonplaatsbeginsel en indexatie (stijging loonkosten).

Treasury
Doordat de waarde van de vaste activa lager is dan begroot, is de doorbelasting van de rentelasten lager hetgeen resulteert in een te lage dekking voor treasury (€ 0,37 mln.).

MAAK
Bij MAAK Zuid wordt dit jaar meer werk gerealiseerd in de voorbereiding en het verrichten van onderzoek Achtersluispolder. Een groot deel van deze kosten (€ 0,24 mln.) was voorzien voor 2023. De voorbereiding vereist extra capaciteit (€ 0,13 mln.). Bij MAAK Algemeen worden minder kosten voor uitbesteding van diensten verwacht (- € 0,1 mln.)

Capaciteit

Binnen (nagenoeg) alle programma's komt een gebrek aan capaciteit in relatie tot de uit te voeren activiteiten aan de orde. Met name de inzet voor corona, vluchtelingen en de energiecrisis trekken een zware wissel op de organisatie. Op specialistische gebieden zoals wonen, milieu, erfgoed, cultuur of vergunningen zijn lastig medewerkers te werven. Hiernaast wordt alles op alles gezet op huidige medewerkers te behouden.

Mutaties reserves in de Narap
In de Narap 2022 wordt € 11,8 mln. gedoteerd aan bestemmingsreserves. Dit betreft voornamelijk:

• Reserve afschrijvingslasten -/- 11,7 mln. (vanwege lagere onttrekking investeringsfonds).
• Egalisatie begroting € 9,8 mln.
• Arbeidsmarktregio € 4,4 mln.
• Budgetoverhevelingen € 2,6 mln.
• Herijking Werkom € 1,0 mln.
• Inlatiefonds € 1,0 mln.
• Duurzaamheidsfonds € 0,9 mln.
• Vrouwenopvang € 0,8 mln.
• Overige € 2,9 mln.

Er wordt € 12,8 mln. minder onttrokken. Dit betreft voornamelijk:

• Investeringsfonds € 12,3 mln.
• Bodembeheer € 4,1 mln.
• Regiodeal € 1,1 mln.
• Corona ontvangsten € 1,6 mln.
• Arbeidsmarktregio -/- € 1,8 mln.
• Actieplan perspectief op werk -/- € 1,3 mln.
• Crisisdienstverlening arbeidsmarkt regio -/- € 1,0 mln.
• Overig  € 2,2 mln.

Er worden zeven nieuwe bestemmingsreserves gevormd:

• Arbeidsmarktregio;
• De Hemmes;
• Herijking Werkom;
• Uitkoop hoogspanning;
• Bediening noodbrug;
• Inflatiefonds;
• MDT Young Leaders

Leeswijzer
In het hoofdstuk programma's wordt per programma kort de voortgang op een programma en de financiële mutaties in het programma toegelicht. In het geval dat een financiële mutatie effect heeft op meerdere programma's, wordt alleen het financieel effect op het betreffende programma weergegeven. In de bijlage begrotingswijzigingen is een overzicht opgenomen waarin zichtbaar is hoe de financiële mutaties over de programma's heen bewegen.
Tevens wordt in deze rapportage kort ingegaan op de mutaties reserves, investeringen en projecten en de apparaatskosten. Tot slot toont het resultaatmodel de stand van de gewijzigde begroting.